Монголчууд бид социализмын үед түүх соёлоороо Оросын нөлөөнд орсон гэж их ярьж бичих дуртай. Ямар ч л байсан бид шинэ жилийн баярыг Оросоос зээлж авахдаа Монголчлоод, Монгол өвлийн өвөөтэйгээ тэмдэглэсээр л ирсэн дээ. Оросуудад хичнээн элэгтэй байлаа ч Монгол өвөөгөө " Дедь Мороз " / Санта Клаусын Орос хувилбар / болгочихоогүй болоод л ирсэн юм. Цөөхөн газрын шинэ жилийн баярт л хар хөх хувцаст " Дедь Мороз " залардагсан.
Гэтэл Оросын нөлөөнөөс гарч, жинхэнэ ёсоор тусгаар тогтнолоо олсон гэж ардчиллынхны омогших дуртай сүүлийн хориод жилд " Монгол өвөө " - гөө умартаж, улс орон бүхэлдээ шахуу " Санта Клаус " - члагдлаа. Хөдөө газраа " Монгол өвөө " мэр сэр байсан байх. Улаанбаатарт бол " Хүүхдийн Ордон " л цор ганцаар Монгол өвөө " -тэйгээ үлдсэн дээ. Сүүлийн үеийн хүүхдүүдийн үгсийн сангаас " Өвлийн өвгөн аав " хэмээх үг хасагдсан гэхэд бараг даваадуулсан хэрэг болохгүй л байх. " Санта өвөө ", " Санта " гэж хүүхэд багачуул шулагнах болсныг бид бүгд л анзаарч буй шүү дээ. Жинхэнэ үндэстний үзэлтэн гэж боддог хүмүүс минь хүртэл үр ач нартаа Сантагийн хувцастай бэлэг гардуулцгаагаад л, гэр бүлийхэнтэйгээ хамт з Сантагийн хувцастай зураг даруулаад л, хамт олон, найз нөхөд, журмын нөхдтэйгээ нийлж тэмдэглэхээрээ Сантагаас бэлэг авцгаагаад л. Монгол үндэстний гайхахамшиг Монгол бөхийн талаар сурталчлан таниулдаг " Бөх " сониныхон хүртэл оны отгон дугаарынхаа тэргүүн нүүрний зүүн дээд буланд Санта клаус залаад л. Д. Сүхбаатар жанжны талбайг " Эзэн Чингис хаан " - ы талбай болгож хувиргачихсан хэрнээ 100 Санта Клаус жагсаачихаад л. Энэ Монголчуудад үндэстний мэдрэмж, суртал гэж юм үгүй болчихсон юм шиг л санагдах юм. Үнэхээр уламжлалаа дээдлээд жанжныхаа талбайг Эзэн хааныхаа нэрэмжит болгон тунхаглаж буй л юм бол 100 " Өвлийн өвгөн аав " жагсаасан бол гэгээн сүнс нь баярлах байсан биз.
Гэтэл өвсөн дотроос зүү олохын адил үнэнхүү баярламаар нэг зүйлийг цахим хуудаснаас олж үзлээ. Манай анхны Олимпийн аварга Найдангийн Түвшинбаяр жил болгоны шинэ жилээр найз нөхдийнхөө хүүхдүүдэд Монгол өвгөний дүрээр бэлэг түгээдэг юм байна. Аугаа хүн Аугаа л байдаг юм байна. Харин өнөө жил овоо олон " Монгол өвөө " үзэгдэх болсон нь сайшаалтай.
Азийн орнууд, тэр дундаа Зүүн Азийнхан шинэ жилийг нээг их тоодоггүй. Тэмдэглэлээ ч өөрсдийн үндэстний онцлог болон Сар шинийн өнгө аяс зохих хэмжээгээр шингээчихсэн л байдаг шүү дээ. Ямар жил гарч байгааг заавал илэрхийлсэн үзүүлбэр үзүүлдэг юм билээ. Японд гэхэд л тусгай амьтан сургагч жил нь гарч буй амьтныг олны өмнө хөтлөн гарч ирдэг юм билээ. Өнөө жил Морь хөтлөн гарч ирсэн нь тодорхой. Гэтэл манайхан шинэ жилийн баярын ганц Монгол онцлог болсоор ирсэн " Өвлийн өвгөн аав" - аасаа татгалзаад л.
Их бичгийн хүн Ж. Бадраагийн жинхэнэ Монгол сэтгэхүй, амьсгаагаар бичсэн " Шинэ жил "- ийн дуу л энэ баярт Монгол сэтгэхүй шигтгэж байна. " Цалин мөнгөн тэнгэр, " Цасан угалз " , " Цагаан торгон өмсгөл ", " Цацаг чимгээ сагсуулсан ". Гадны ямар ч найрагч ингэж бичихгүй. Энэ нь Ж. Бадраа гуай тэднээс илүү гэсэн үг биш. Бичлэг нь жинхэнэ Монгол сэтгэлгээ гэдгийг л сануулж буй хэрэг. Тиймдээ ч ард түмэн 52 жил, 53 он улирсан ч шинэ жил дөхөөд ирэхээр өөрийн эрхгүй энэ дууг аялаад буй юм. Харь сэтгэхүйгээр болон үзэл суртал ханхалсан үгсээр бичсэн бол ингэж он цагийн шалгуурыг давахгүй байсан биз. Түүнээс 10 гаруй жилийн өмнө ч, ойролцоо хугацаанд өмнө, хойно нь ч, хэдэн арван жилийн дараа ч, эдүгээгээс хэдхэн жилийн өмнө ч, хэдхэн хоногийн өмнө ч мөн ч олон шинэ жилийн дуу бичигдэн гарсан. Тэд яагаад наслахгүй, наслалаа ч энэ дуу шиг өргөн хүрээнд дуулагдахгүй байгаа нь харь сэтгэхүйгээр бичсэнтэй л холбоотой. Өв соёлоо судладаг томоохон эрдэмтний бичлэг арай л өөр байгаа юм даа.
"Үг олдож үхэр холдлоо " . Одоо гол асуудалдаа оръёо. Миний ойлгож буйгаар улаан хувцастай сахалтайг нь Санта өвөө, улаан хувцастай сахалгүйг нь цасан охин гэдэг бололтой. Үүнээс ч илүү ноцтой үзэгдэл бол хүүхэд шуухад, хөгшин, залуугүй " Мерри Кристмас " хэмээн орилолдож, шинэ жилийн гацуур бүр дээр энэ үг өлгөгдөж, гацуур болгоны дэргэд тоглоомон Санта залрах болсон нь бидний сэтгэхүй улам бүр Христлэгдэж байгаагийн шинж гэлтэй. Кристмасын баяр гээч нь Ийсус Христосын мэндэлсний баярын өдөр бөгөөд Мерри Кристмас хэмээх нь " Христ Та тавтай морил " гэсэн үг болохыг өсвөр залуу үедээ сайн ухааруулж ойлгуулахгүй бол Монголчууд нийтээрээ Христийн төрсөн өдрийг хүндэтгэн тэмдэглэдэг, түүний үнэнч шавь нар болж харагдах гээд байна шүү дээ. Кристмас хэмээх нь Ийсус Христосын хүндэтгэлийн нэр бололтой. Бид нэгэнт өнгөрсөн өвөг дээдэс, эрхэм хүмүүсийнхээ нэрийг хэлэхэс цээрлэдэгтэй адил. Эсхүл Эрхэм Христос, Христ эцэг ч гэсэн үг байж магад. Христийн, Христосын өдөр гэсэн бол залуус төдий л автахгүй байсан биз. Үүнийг энэ баярыг дэлгэрүүлж буй цаад эздийнх нь овжин заль гэж үзэлтэй.
Кристмасын баяр буюу " Зул сарын баяр " хэмээгчээ залуус бүтэн жилийн турш хоног тоолон хүлээж, шинэ жилийн баярын угтал болгон 12 сарын 25 - нд цуглан, хөөрцгөөх болж. Үүнийг нь өөгшүүлсэн худалдааны төвүүд, хамтлаг дуучид ч байх юм. 12 сарын 25 - нд Улсын Их Дэлгүүр " - ийн хоёрдугаар давхарт залуусын сонсох дуртай хамтлаг дуучид бололтой хэдэн сөөсгөр залуус дуулж хөгжимдөн, учир мэдэхгүй жаахан залуус сонсож хөөрцгөөгөхийг дотны андынхаа хамт явж байгаад үзэж харлаа.Өөрийгөө хүндэтгэх үзэл Монголчуудад алга. Манайх шиг ийм өчүүхэн тархитай болсон ард түмэн ховорхон л болов уу? Ер нь ажаад байхад аливаа үндэстэн бусдаад дээрэлхүүлэх нь их багадаа бус өөрийгөө хүндэтгэдэг эсэхээс л хамааралтай юм байна лээ дээ. Үүний хөрс суурийг хүүхэд залуусын дунд ихээхэн нэр хүнд бүхий Эмоушн хэмээх сүүлийн үед Свитиэмоушн гэж нэрээ өөрчилсөн гадаад нэртэй, эрлийз, хурлийз охидоос бүрдсэн хамтлаг тавьсан гэхэд хилсдүүлсэн болохгүй л байх.Тэд л арваад жилийн өмнө шинэ жилийн баярын сэдэвт шинэ дуугаа дүрсжүүлэхдээ Зул сарын мэнд хүргэе, Мерри Кристмас гэж орилолдоод, муу ёрлоод байсан даг. Энэ дуут дүрсийг шинэ жил дөхөх тоолонд Телевизүүд цэнхэр дэлгэцээрээ цацсаар ирсэн, цацсаар ч байгаа. Яваандаа бусад хамтлаг, дуучинд ч энэ нь халдварласан. " Ийгл " хэмээх буруу номтны телевизийн 12 сарын 25 - ны Кристмасын баярт зориулсан нэвтрүүлэгт олны танил нийтийн дууны урагийн арим дуучин жил бүр оролцох боллоо. Тэд зөвхөн кристмасын баяр төдийгүй Христийн ямар нэг номлогч Монголд ирэх тоолонд ая дуугаа өргөхийг яана. Тэдний дотор ардын сайхан дуу аялдаг нь ч байна. Мөнгөнд нь л бодог байх. Ардын дуу дуулдаг хүн ардаа гэсэн сайхан сэтгэлтэй байдагсан. Гэтэл сүүлийн үеийнхэн тийм биш болж. Монголын Христчид цуглаж Кристмасын баярын цуглаанаа хийхэд тэд оччихсон тууж явахыг уржнан телевизээр хараад зүрх маань уйлж билээ. Бүр язгуур урлагийн хамтлаг хүртэл шинэ жилийн үдшийн нэвтрүүлэгт оролцож, Монгол аяз эгшиглүүлэхдээ хүртэл бүрэлдэхүүнээрээ Монгол дээлэн дээр Сантагийн малгай өмссөн байхыг өнөө жил Олон нийтийн тодотголт төв телевизээр харлаа.
Нэгэнт бурхан болсон өвөг дээдэс, ах дүү, аав, ээж, төрөл садандаа зул өргөж үзээгүй хүүхэд залуус " Зул сарын баяр " гээд л сүрхий хөөрцгөөх нь хачирхмаар. Христийнхэн Зул биш лаа л асаадаг сан. Тэдэнд зул гэж юм байхгүй шүү дээ. Үүнийг орчуулын алдаа гэж үзвэл зохимоор. " Лаа сарын баяр " гэж орчуулбал илүү зохистой. Манай хүүхэд, залуус өвөг дээдсийнхээ олон үеийн турш шүтэж ирсэн бурхны шашны " Зулын 25 " - ныг мэдрэхгүй л өнгөрдөг, мэддэг ч үгүй хэрнээ " Зул сарын баяр " хэмээн хөөрцөглөх нь өрөвдөлтэй. Би үүнд уламжлалт шашин гэх өнцгөөс бус хэдэн үеэрээ шүтэж ирсэн гэдэг үүднээс иш татлаа. Уламжлалт шүтлэг гэвэл Мөнх тэнгэрийн шүтлэг, бөө мөргөл маань шүү дээ. Хожуу орж ирсэн юманд илүү ихээр автаад байгааг л илэрхийлэх гэсэн юм. Арваад жилийн өмнө Христийн сүмд явдаг цөөн хэдэн хүн л энэ баярыг чухалчлан тэмдэглэдэг байсан сан. Хориод жилийн өмнө бол хэн ч тэмдэглэдэггүйсэн. Бүр Өрнөдөд сурч боловсорсон хүмүүс хүртэл шүү. Ямартай ч оюун санааны дархлаатайгаа л байж.
Эдүгээ энэ баяр нэгэнт хүрээгээ тэлжээ. МУИС - ын Англи хэлний багш нар жил бүрийн 12 сарын 25 буюу Кристмасын баярын өдрөөр зориуд ташралдуулж шинэ оны баяраа тэмдэглэдэг гэж байгаа. Энэ дашрамд сонирхуулахад Англи хэлний багшаасаа сонссоноор сүүлийн үед айл гэр, албан байгуулагын хананд залрах болсон эсгий гутал нь шинэ жилийн баярын бус Кристмасын баярын бэлгэдэл юм гэнэ лээ шүү. Халловений / Сүнс, Сүг сүүдрийн / Ад шүглэсэн муу ёрын баяр /, Талархлын, Валентины гээд Христийн соёлын ертөнцийн тэмдэглэдэг баяр болгоныг Монгол оронд нутагшуулах сонирхолтой гадна дотныхон их байдаг бололтой. Эдгээрийг мэдэх ч үгүй олон жил болоод л ирсэн юм . Одоо гэнэт болохоо байчихсан нь хачирхалтай. Бидний сэтгэхүй улам бүр Христийн ертөнц рүү хазайх нь. Бид хуучин нийтийн цаг тоолол учраас л хэдийгээр Христийн мэндэлсний он тоололын хуудас эргэж буйг мэдэхийн дээдээр мэдэх ч 50- 60 - аад жид зөвхөн шинэ жилийн баярыг л тэмдэглэсээр, Кристмасын баяртай баяргүй тэмдэглэж болоод л ирсэн сэн. Яахав шашингүй социализмын үед Христийн тоолол гэдгийг нь мэддэггүй л байсан байх. Үүнийг батлах баримт нь Орос ах нараас гаралтай баяр гэж одоо хүртэл ташаа ойлгодог хүмүүс байдаг юм билээ. Яг л Кирилл үсгийг Оросоос гаралтай үсэг гэж эндүүрдэгтэйгээ ижил. Энэ ойлголт нь ч тухайн цагтаа Монголчуудын дунд Христийн суртал нэвтрэн орохоос сэрэмжилсэн сайн хана хэрэм болж ирсэн нь юутай завшаан, юутай зол.
Нэгэнт 12 сарын 25 буюу Христосын мэндэлсэн өдөр нь нэгэнт өнгөрчихөөд байхад л бүр 12 сарын 31, 1 сарын 1 - нд хүртэл ямар утгатай үг болохыг нь эс гадарлах атлаа л " Мерри Кристмас " гэж том багагүй орилолдохыг яана. Зарим нь шинэ жилийн баяраас өмнө заавал 25 нд цуглаж, Кристмасын баяраа урьдчилан тэмдэглэцгээгээд шинэ жил тэмдэглэдэг найз нөхөд ч харагдах юм. Ингэснээр бидний тэмдэглэдэг гадаад баярын тоо нэмэгдэж байна. Майн, Октъябрын гээд Христийн сурталт орнуудад үүссэн баярыг үгүй хийсэн хэрнээ Христийн түүхэн уламжлал, сэтгэлгээ, ёс заншилтай холбоо бүхий баяр болгоныг хамж шимж авчирчихаад байгаа нь сонин.
Муу хэлээд, олон хоног тэмдэглэдэг гэж үглэн дуулаад байдаг Монгол түмний их баяр Сар шинэтэй адил тэмдэглэдэг хугацаа нь уртсаж дүндээ дүн болоод эхлэх нь. Ийм учраас л миний бие шинэ жилийн баяр Кристмасын баяр болж хувирах нь гэж халаглаад л байгаа юм шүү дээ. Албан ёсоор Христийн шашинтан улсын бүртгэлд багтдаггүй ч энэхүү өчүүхэн мэт боловч ихээхэн хор уршигтай үзэгдэл Монголчууд биднийг өнгөцхөн харсан гадны хэн нэгэнд нийтээрээ Христлэгдсэн орон болж харагдуулах вий гэж л ихэд эмээх юм даа. Өчүүхэн хүмүүн би.
Гажуудсан сэтгэлгээг засахад ихээхэн хугацаа шаардагдах нь тодорхой. Нэгэнт тогтсон буруу сэтгэхүй зөв гольдрил руугаа ортол ихээхэн уддагийг сүүлийн хориод жил, байтугай өнгөрсөн 70, 80 , хоёр гурван зуугаад жилд бид олон зүйлээс мэдэж авлаа шүү дээ. Эхний ээлжинд 2014 - 2015 онд шилжих шинэ жилийн баяраас эхлэн сүлд мод, хана туурга, хаалга үүд, цацаг чимэг юу байдаг юм бүхий л нүднээ үзэгдэх бүхнээс " Мерри Кристмас " гэдэг үгийг авч хая яа. Нүд чихэнд дасал болсон энэ үг шинэ жилийн баяр ирээдүйд Кристмасын баяр болж хувирах хөрс суурь болж байна гэж хэлэхэд буруудахгүй байх. Өнөөдөр бид шинэ жилийн баяр хэмээн тогтсон сэтгэхүйгээрээ бодоод буй ч хүүхэд залуус маань Зул сарын баяр, Кристмасын баяр гэдгээр нь илүү хүлээж аваад байх шиг. 12 сарын 25 буюу Кристмасын баяр гэдэгт дасгаж байгаад л нэг мөсөн 31 - нийг Кристмасын баяр болгоод хувиргачихна шүү. Христийнхэн, ер нь Жүүдүүд / Еврей нар - Израйлууд / овжин зальтай улс шүү. Өнөөдөр Кристмасын баяр урьдчилж тэмдэглэхгүй бол " Шинэ жилийн баяр бүтэн биш " бодогдоод байдаг залуу үе нэгэнт буй болчихсон юм шиг нөхцөл байдал ажиглагдаад байх боллоо. Мөн шинэ жилээрээ Мерри Кристмас, Зул сарын баярын мэнд хүргэе гэж орилолдоод байгаа хамт олнууд ч энэ аюулын бодит хөрс. Тэдний уршгаар шинэ жилийн баяр давхар тодотголтой болж хувирч байна шүү дээ. " Худал үгийг мянга дахин давтан хэлбэл үнэн болно " гэж нацистын Германы гол үзэл суртал Гебельсийн хэлсэнчлэн бидэнд аюултай үг нүд чихнээ дасал болно гэдэг үзэл суртал, оюун санааныхаа тусгаар тогтнолыг алдахад хүргэнэ. Жилээс жилд дээрх хоёр үгэнд дасна. Яваандаа шинэ жилийн баярыг Кристмасын баяр, Зул сарын баяр гэдэг өнцгөөс нь хардаг болно. Энэ утгаар нь тэмдэглэхдээ шунан дурладаг болно. Тэгээд Христийн шашинт орнуудтай адил жинхэнэ утгаар нь / Шинэ жил тэдний хувьд шинэ жил төдийгүй Кристмасын баяр / Зул сарын буюу Кристмасын баярыг тэмдэглэдэг болно.
Аль 10 сарын сүүлэээс л тэд Зул сарын баяртаа зэхэж, бүтэн сарын турш Зул сар, шинэ жил хоёроо нэг л утгаар тэмдэглэдэг шүү дээ. Сарын өмнөөс, бүр хоёр сарын өмнөөс энэ баярын сурталчилгаа өрнөж, худалдаа наймаа нь эхлэх болсон нь ч Христийнхний нарийн бодлого байх. Тэд шашнаа дэлгэрүүлэхийн тулд маш нарийн бодлого явуулдгийг сүүлийн 23 жтл бид хангалттай харлаа шүү дээ.
Цэрэг дайны, улс төрийн, эдийн засгийн, хүнс тэжээлийн түрэмгийлэл аль аль нь аюултай ч оюун санааны түрэмгийлэл илүү аюултай." Бүх урлагийн дотроос кино урлаг хамгийн хүчтэй " гэж В. И. Улъяанов багш хэлсэн нь оргүй үг биш болох нь Монгол улсад бусад улсын түүх, ёс заншлаа сурталчилсан киноны үер бууж байгаагаас харагдаж байна. Кристмасын баяр, Зул сарын баяр хэмээх үг их орсон гадны шинэ жилийн сэдэвт кинонууд Монголчуудын амнаас дээрх үгс өөрийн эрхгүй урсан гардаг хорт зуршлыг буй болгоод байна. Цаагуураа Есүсийн шашныхан, тэр дундаа Америк, Еврейчүүд Монголчуудыг Христчилэх төлөвлөгөөгөө хэрэгжүүлэх нэг арга зам болгон шинэ жилийн баярыг ашиглаад байгаа юм биш үү? Азийнхнаас энэ баярыг хамгийн өргөн дэлгэр тэмдэглдэг нь Монголчууд учраас энэ арга замыг сонгоод буй юм биш үү? Хүүхдүүд Зул сарын баяр хурдан болоосой, зул сарын баяр хурдхан болоосой хэмээн үглэцгээх боллоо. Бид шинэ жилийн баяр хурдхан болоосой л гэдэгсэн. Христийнхэн Кристмас, шинэ жил хоёроо иж бүрнээр нь тэмдэглэдэг юм байгаа биз. Бидэнд шинэ жил л байхад хангалттай. Кристмас бидэнд юуны хамаа байна. Бидэнд сэтгэлгээний шинэчлэл юу юунаас чухал байна. Энэ нь жижигхэн зүйлээс эхлэнэ.
- Хэрэвзээ сэтгэлгээний шинэчлэл хийж чадахгүй жилээс жилд улам бүр Кристмасын баярт автаад эхлэвэл Шинэ жилийн баярыг нэг хэсэгтээ тэмдэглэхгүй завсарлах хэрэгтэй. Ингэж байж л бид үндэстнээ аварч чадна. 1991 онд Цагаан сарыг өргөн дэлгэр тэмдэглэж эхлэсэн жил уриалга гарч Шинэ жилийн алгасаж болж байсан санагдана.
No comments:
Post a Comment